Zelden waren de verwachtingen zo negatief en de uitkomsten toch gematigd positief dan in de glastuinbouw vastgoedmarkt van 2022. Waar medio 2022 een waar debacle werd verwacht bleef deze geheel uit.
Wat verwachten wij in de agrarische markt voor 2023?

Uiteraard waren de gasprijzen het gespreksonderwerp in de glastuinbouwsector het afgelopen jaar. De energiehuishouding zorgde tijdelijk voor een paniekstemming in de sector. Crisisteams werden bij banken ingericht en de makelaars dachten weer hardop terug aan de crisisjaren tien jaar geleden. De zorgen zijn inmiddels niet veel minder geworden, maar een echte harde vastgoedcrisis bleef nog uit.

Veel bedrijven bleken gelukkig nog genoeg spek op de botten te hebben en in tegenstelling tot de crisisjaren is de gemiddelde solvabiliteit fors beter dan circa tien jaar geleden. Ook konden tuinders met een WKK-installatie profiteren van de hoge elektra opbrengsten. Daarbij blijkt dat de glasgroentebedrijven gemiddeld genomen makkelijker kunnen schakelen dan in de sierteelt. Zij kunnen teelten verschuiven, wisselen van ketel- of WKK warmte of de keuze maken om wel of niet te belichten.

Keuzes die er in belichte sierteelt simpelweg niet gemaakt kunnen worden. Sierteeltbedrijven, zeker die met meerjarige gewassen, zijn rijdende treinen die bij excessieve kostenstijgingen niet zomaar kunnen schakelen. De verkoop van hun gaspositie was dan in een aantal gevallen het financiële vangnet dat erger voorkwam. De bedrijven die genoodzaakt waren die keuze te maken hebben door slagvaardig handelen ook vaak al het vastgoed verkocht. Een aantal van deze vaak mooie bedrijven werden, voor de markt uit,  door ons kantoor onderhands aangekocht voor klanten die graag wilden uitbreiden.

Bedrijven die buiten de concentratiegebieden liggen maakten opvallend vaak de keuze om ruimte voor ruimte aan te vragen bij de gemeente. Deze solitair gelegen bedrijven maken de komende jaren plaats voor enkele woonkavels. In de zomer van 2023 zal ons kantoor een tiental van die kavels gaan aanbieden.

Bij aankoopbeslissingen is de energiehuishouding in een gebied allesbepalend. Gebieden met aardwarmte en/of voldoende capaciteit op het elektriciteitsnetwerk genieten de voorkeur van ondernemers bij aankoop van een ander bedrijf. Zeker met de extreme verhoging van de energiebelasting op ketelgas kan een bedrijf met een warme teelt niet zonder duurzame alternatieven.

Onze verwachting is dan ook dat er komend jaar een steeds groter verschil in waarde zal ontstaan tussen bedrijven/gebieden die wel of niet een toekomstbestendige energiehuishouding hebben. De energieprijzen zullen het aanbod van glastuinbouwbedrijven wellicht wat laten stijgen, maar de vraag naar courante bedrijven blijft zeker nog aanwezig.  Het totale areaal zal wel krimpen nu meer ondernemers gekozen hebben voor ruimte voor ruimte of moeten wijken voor woningbouwontwikkelingen.

Akkerbouwgrond
De prijs voor akkerbouwgrond steeg de afgelopen jaren door aanhoudende mooie rendementen. De gemiddelde prijs van akkerbouwland in de eerste zes maanden van 2022, lag met € 80.000,- per hectare 8,5% hoger dan 2021, dit heeft zich ook doorgezet in het tweede deel van 2022.
Goede akkerbouwgrond is schaars en in de markt zijn verschillende bestaande boerenbedrijven actief die grond willen bijkopen om schaalvoordelen te behalen. Agrariërs die voor hun bedrijfsvoering grond in een erfpacht constructie hebben, krijgen te maken met flink oplopende canons als gevolg van de hoge inflatie.

Melkveehouderij
Het aantal verkochte melkveehouderijen was in het eerste halfjaar van 2022 historisch hoog. Door de hoge melkprijzen liggen melkveehouderijen goed in de markt. Bovendien zorgt de hoge melkprijs ervoor dat ondernemers graag door willen gaan. Hierdoor komen minder melkveehouderijen op de markt. Ook de ophanden zijnde opkoopregelingen zorgen ervoor dat minder melkveehouderijen op de markt komen.

Verwachtingen grondprijzen
Er is thans sprake van sterk stijgende kosten (arbeid, kunstmest, brandstoffen, etc.) en stijgende rentes, dit zal een voorlopige rem geven op de verdere stijging van agrarische grondprijzen.
Anderzijds kan het opkoopbeleid van de overheid van veehouderijbedrijven aanleiding geven tot meer vraag naar agrarische grond in gebieden die niet in de buurt liggen van kwetsbare natuurgebieden.
Door de druk op de grondmarkt zal de grondprijs naar onze verwachting in 2023 wederom licht stijgen.